Aciclovir

آسيكلووير

آسيكلووير (Aciclovir) يك آنالوگ صناعي پوريني است كه عليه ويروس‌هاي هرپس سيمپلكس نوع 1 و 2،واريسلا زوستر، اپشتن بار و تاحدودي سايتومگالو ويروس موثر است. اين دارو از طريق دخالت در ساخت DNA و در نتيجه مهار تكثير ويروس عمل مي‌كند. به عبارت دقيق‌تر، فعاليت مهاري آسيکلووير كاملا اختصاصي به تمايل آن نسبت به آنزيم تيميدين کيناز مرتبط است. اين آنزيم ويروسي، آسيکلووير را به آسيکلووير مونوفسفات که يک آنالوگ نوکلئوتيدي است تبديل مي‌کند. در مراحل بعدي مونوفسفات توسط گوانيلات کيناز سلولي به دي‌فسفات و سپس به‌وسيله تعدادي از آنزيم‌هاي سلولي به تري فسفات تبديل مي‌شود. آسيکلووير تري‌فسفات فعال با ورود به زنجيره DNA و نيز مهار آنزيم DNA پلي‌مراز ويروس، باعث مهار ساخت و همانندسازي DNA ويروس مي‌شود.

آسيکلووير پودر بلوري شکل سفيد رنگ با فرمول مولکولي C₈H₁₁N₅O₃ و وزن مولکولي 225 است. حداکثر حلاليت آن در آب 37 درجه سانتي‌گراد، 5/2 ميلي‌گرم در هر ميلي‌ليتر است. جذب‌ خوراکي‌ آسيکلووير حدود 20 درصد است‌ و به‌ وفور در مايعات‌ و بافت‌هاي‌ بدن‌ منتشر مي‌شود. بيشترين‌ غلظت‌ آن‌ در کليه‌، کبد و روده ‌يافت‌ مي‌شود. غلظت‌ آن‌ در دستگاه عصبي مرکزي حدود50 درصد غلظت‌ پلاسمايي‌ آن‌ است‌. متابوليسم ‌آسيکلووير کبدي‌ است‌ و عمدتا‌ از طريق‌ کليه‌‌ها دفع‌ مي‌شود.

اين دارو به اشكال مختلف مانند قرص‌هاي 200 و 400 و 800 ميلي‌گرمي، سوسپانسيون 200 ميلي‌گرمي در هر 5 ميلي‌ليتر، پودر تزريقي به‌صورت ويال‌هاي 250 و500 ميلي‌گرمي (آسيکلووير سديم؛ که بايد داخل يک مايع وريدي ريخته و طي مدت حداقل يک ساعت تزريق شود) و نيز به‌صورت كرم و پماد ساخته مي‌شود و در موارد متعدد مانند درمان عفونت‌هاي هرپس سيمپلكس شامل اپيزودهاي اوليه و كنترل اپيزودهاي راجعه مخاطي و جلدي ويروس‌هاي هرپس سيمپلكس نوع 1 و 2، عفونت‌هاي هرپس سيمپلكس در بيماران با سيستم ايمني مختل، آنسفاليت ناشي از ويروس هرپس سيمپلكس و نيز درمان هرپس زوستر (زونا) و واريسلا زوستر(آبله مرغان) مصرف مي‌شود.

موارد مصرف آسيکلووير

• تبخال ساده جلدي: مخاطي اوليه يا عود کننده ناشي از HSV-1 و  HSV-2  يا تبخال تناسلي اوليه شديد در بيماراني که مبتلا به نقص ايمني هستند.
• تبخال تناسلي اوليه.
• درمان متناوب براي تبخال تناسلي عود کننده.
• درمان فرونشاننده طولاني مدت تبخال تناسلي عود کننده
• زوناي منتشر.

 

 

مکانیسم اثر آسيکلووير

آسيکلوير به وسيله سلول ويروس به شکل فعال خود ( تري فسفات) تبديل مي‌ شود و آنزيم DNA پليمراز ويروسي را مهار مي‌ کند. در شرايط آزمايشگاهي آسيکلوير بر عليه HSV-1 و HSV-2، ويروس واريسلا زوستر، ويروس اپشتاين بار و سيتومگالوويروس مؤثر است. در محيط داخل بدن آسيکلوير ممکن است طول مدت عفونتهاي حاد را کاهش داده و ترميم ضايعات را در دوره ‌هاي تبخال تناسلي اوليه سرعت بخشد. بيماران مبتلا به تبخالهاي عود کننده مکرر (بيشتر از 6 دوره در سال) به عنوان پيشگيري مي‌ توانند آسيکلووير را از راه خوراکي به مدت 6-4 ماه مصرف کنند تا از عود بيماري جلوگيري کنند.

عوارض جانبی آسيکلووير

اعصاب مركزي: سردرد ، علائم آنسفالوپاتي (خواب آلودگي، لرزش، اغتشاش شعور، توهمات، آشفتگي، حملات تشنجي و اغما).
قلبي- عروقي: کمي فشار خون.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، اسهال.
ادراري – تناسلي: هماچوري ، کريستالوري، اختلال قابل برگشت عملکرد دستگاه ادراري.
موضعي: التهاب ، بثورات وزيکولي و فلبيت در ناحيه تزريق.
ساير عوارض: درد مفصلي، پيدايش ويروسهاي مقاوم (با مصرف طولاني مدت و مکرر).
توجه: در صورت بروز حساسيت مفرط يا آنسفالوپاتي، مصرف دارو قطع شود.

تداخل دارویی آسيکلووير

مصرف همزمان با پروبنسيد ممکن است به کاهش ترشح لوله‌اي آسيکلوير منجر شده و به افزايش نيمه عمر و کاهش ميزان حذف آن از خون و کاهش دفع ادراري آن منتهي شود. اين کاهش کليرانس باعث ثابت ماندن غلظت دارو در سرم مي‌ شود.

هشدارها در مورد آسيکلووير

• دارو نبايد به صورت زير جلدي، داخل عضلاني، داخل چشمي و يا با مقادير سرشار از راه وريدي مصرف شود.
• براي جلوگيري از آسيب لوله‌هاي کليوي، دارو بايد حداقل طي يک ساعت انفوزيون شود.
• حلاليت دارو در ادرار کم است. بنابراين براي جلوگيري از مسموميت کليوي در بيماران تحت درمان با اين دارو از راه سيستميک، بايد از کفايت مايعات بدن ايشان مطمئن بود.
• غلظت کراتينين سرم بايد پيگيري گردد. اگر طي چند روز پس از شروع درمان با آسيکلوير غلظت آن به حد طبيعي نرسد، مي‌ توان مصرف آب بيمار را افزايش داد و يا مقدار مصرف دارو را تنظيم يا قطع کرد.
• احتمال بروز علائم آنسفالوپاتي در بيماراني که نسبت به داروهاي سيتوتوکسيک واکنشهاي نورولوژيک نشان داده است بيشتر است.

مصرف آسيکلووير در بارداری

اين دارو جزء گروه B در بارداري طبقه بندي مي گردد.

نکات قابل توصیه در مورد آسيکلووير

• براي کسب بهترين نتايج، دارو را موقع شروع اولين نشانه‌هاي عفونت (مانند احساس گزگز، خارش يا درد) مصرف کنيد.
• در طي عفونت تبخال تناسلي فعال از مقاربت جنسي خودداري کنيد.
• مصرف در سالمندان: در بيماران سالخورده مصرف دارو بايد با احتياط صورت گيرد.
• مصرف در کودکان: بي ضرري و اثر بخشي آسيکلوير خوراکي در کودکان ثابت نشده است. اين دارو در تعداد کمي از کودکان به طور وريدي تزريق شده است. در تهيه محلول آسيکلوير براي تزريق به کودکان نبايد از آب باکتريو استاتيک که حاوي بنزيل الکل است استفاده شود.
• دوره‌ درمان‌ با آسیکلوویر را به‌طور کامل‌ طی‌ کنید
• اگر خانمی‌ هستید که‌ به‌ علت‌ هرپس‌ ژینتالیس‌ (تبخال‌ در ناحیه‌ تناسلی‌) آسیکلوویر مصرف‌ می‌کنید، هر ساله‌ یک‌ آزمون‌ پاپ اسمیر انجام‌ دهید؛ زیرا این‌ عفونت‌ با افزایش‌ احتمال‌ ابتلا به‌ سرطان‌ گردن‌ رحم‌ همراه‌ است‌.
• منطقه‌ مبتلا را تا آنجا که‌ می‌توانید تمیز و خشک‌ نگاه‌ دارید. لباس‌ زیر گشادتری‌ بپوشید تا ضایعات‌ آزرده‌ نشوند.

مقدار مصرف

بزرگسالان‌: در درمان‌ تبخال‌ تناسلی‌ اولیه‌شدید، مقدار  mg/kg 5 سه‌ بار در روز به‌ مدت‌ 5 روز انفوزیون‌ وریدی‌ می‌شود. در عفونت‌ تبخال‌ مخاطی‌ ـ جلدی‌ در بیماران‌ مبتلا به‌ ضعف‌ سیستم‌ ایمنی‌، مقدار  mg/kg 10-5 سه‌ بار در روز و به‌ مدت‌ 10 ـ 7 روز انفوزیون‌ وریدی‌ می‌شود. در درمان‌ آنسفالیت‌ ناشی‌ از ویروس‌ هرپس‌،   10 mg/kg سه‌ بار در روز به‌ مدت‌ 10 روز و در درمان‌ زونا در بیماران‌ مبتلا به‌ ضعف‌ سیستم‌ ایمنی‌، همین‌ مقدار به‌ مدت‌ 7 روز انفوزیون‌ وریدی‌ می‌گردد. مقدار مصرف‌ در بیماران‌ مبتلا به‌ عیب‌ كار كلیه‌ باید تعدیل‌ گردد. حداكثر مقدار مصرف‌ در بزرگسالان‌  30  mg/kg است‌.

اشکال دارویی آسيکلووير

Injection, Powder: 250mg
Injection, Powder: 500mg